W pracy zbiorowej „Historyczne i współczesne problemy miasta i jego mieszkańców” wydanej w Opolu w 1996 roku przez Uniwersytet Opolski i Towarzystwo Ziemi Kozielskiej, jeden z rozdziałów napisany przez Przemysława Nadolskiego poświęcony został pomnikom przedwojennego Koźla. Były one stałym elementem architektury miasta, każdy z nich upamiętniał jakieś wydarzenie historyczne, czy postać związaną z miastem i okolicami. Wszystkie te pamiątki zostały zniszczone w 1945 roku i później.
Nadolski opisał kilkanaście pomników, w większości są to monumenty o charakterze militarnym, co było naturalne w związku z funkcją jaką miasto przez lata pełniło. Twierdza, jak i silny garnizon miały ogromny wpływ na wizerunek i historię Koźla.
Pomnik, o którym chciałbym wspomnieć to monument poświęcony ostatniemu Cesarzowi Niemieckiemu Wilhelmowi II, ale może zacznę od początku.
W związku z moimi zainteresowaniami historią miasta Koźla, na różnych portalach, aukcjach, antykwariatach, lub prywatnych kolekcjach, często poszukuję starych fotografii, pocztówek z jego widokami. Jakiś czas temu w moje ręce wpadła pocztówka z I połowy XX, która przedstawia pomnik, o którego istnieniu nie wiedziałem. Był to monument wzniesiony w 1913 roku ku czci Cesarza Wilhelma II. Na granitowym bloku widniał napis „ Zum 25 jährigen Regierungs-Jubiläum Kaiser Wilhelm II” co znaczy – Jubileusz 25 lecia panowania. Na szczycie bloku stał orzeł z rozpostartymi skrzydłami.
Pomimo starań nie udało mi się znaleźć jakiejkolwiek publikacji, fotografii lub choćby notatki dotyczącej historii tego pomnika. Moja dociekliwość i upór w dążeniu do celu sprawiły, że nie tylko odnalazłem miejsce jego lokalizacji, ale również fragmenty samego pomnika, między innym granitowy blok, z którego został usunięty napis. Lokalizacja obiektu znajdowała się w kozielskim parku otaczającym miasto.
Otóż jak się okazało to nic dziwnego, ponieważ pomnik został zniszczony przez samych Niemców. Dlaczego? Powód był oczywisty. Wilhelm II już praktycznie od 1915 roku był pozbawiony władzy, ale dopiero rewolucja listopadowa zmusiła go do podpisania rezygnacji z obydwóch tronów, Rzeszy Niemieckiej i Prus.
Wielu Niemców uznało Wilhelma za dezertera, zdrajcę oraz posądziło o złamanie starej zasady „pokonany król pruski ginie na czele swych żołnierzy”.
W związku z tymi zarzutami, wiele pomników upamiętniających Cesarza Wilhelma II zostało zniszczonych. Prawdopodobnie taki los spotkał również monument z Koźla.
oprac.Krzysztof Ligenza